Archeologisch onderzoek inspireert toekomstige herinrichting omgeving Bodartsite
In de middeleeuwen stroomden de Voer en de Dijle Leuven binnen waar nu de Bodartsite ligt. Vandaag scheidt de ring (R23) deze site van de binnenstad. De stad Leuven en het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) willen met nieuwe weginfrastructuur deze scheiding laten opgaan in het groen. Ze willen er de oversteek voor voetgangers en fietsers vereenvoudigen en ten slotte ook de historische omwalling, de Voer en de Dijle opnieuw zichtbaar maken.
De resten van de tweede stadsomwalling zijn vandaag grotendeels onder het asfalt verdwenen. Enkel de Grote Spuye, de waterpoort over de Dijle, staat nog langs het fietspad, ietwat verborgen aan de rand van de ring. Het is de ambitie van de stad en het Agentschap Wegen en Verkeer om deze resten op te waarderen en ze een prominentere plaats te geven. Ook de Voer en wat overblijft van de Kleine Spuye willen ze opnieuw zichtbaar maken.
Archeologische uitdaging
“Er zijn veel historische aanwijzingen, maar enkel archeologisch onderzoek kan echt uitwijzen wat de graad van bewaring is”, stelt schepen van onroerend erfgoed Carl Devlies. “We wilden nagaan of er nog delen van de Kleine Spuye en de 19e-eeuwse Villa Peters – die sneuvelden voor het viaduct – bewaard waren en in welke toestand. In overleg met het agentschap vroeg de stad dan ook een verkennend archeologisch onderzoek.
De locatie van deze begraven resten maakte het de archeologen niet makkelijk. Midden op een druk kruispunt is een opgraving niet vanzelfsprekend. Daarom kozen ze voor beperkt graven in combinatie met een geofysisch onderzoek. Met scanners en radarapparatuur brachten ze eerst de ondergrond in kaart. Daarna kwamen de graafwerken. In twee sleuven op de groenzone langs de Tervuursevest kwamen onder meer resten aan het licht van de kelders van Villa Peters en een opgaand muurwerk van de Kleine Spuye, tot 1,5 meter hoog. Daaruit bleek dat deze kleine waterpoort op dezelfde manier en met dezelfde natuursteen was gebouwd als de Grote Spuye.
Planning
Zodra de resultaten van het geofysische onderzoek bekend zijn, worden ze gekoppeld aan de beelden van het geofysisch onderzoek. “Deze manier van werken laat ons toe een beeld te vormen van de ondergrond, zonder dat we het hele kruispunt opengraven en het verkeer wekenlang moeten omleiden. Belangrijk is dat de stedenbouwkundigen nu genoeg gegevens hebben om het bodemarchief als inspiratiebron voor hun ontwerp te kunnen gebruiken. De volledige opgraving van de villa, de Kleine Spuye en de stadsgracht vindt plaats wanneer de werf voor de herinrichting van de omgeving Bodart aanvangt. Maar dat is voor later, eerst zullen we dit najaar een voorkeursscenario kiezen, dan pas kunnen we over uitvoering nadenken”, besluit schepen Devlies.
Rijke geschiedenis
De waterpoort over de Voer kent een bewogen geschiedenis. Ontworpen als versterking van het Voersluizencomplex van de 14e-eeuwse stadsverdediging, werd ze in de 16e eeuw omgevormd tot achtereenvolgens een papier-, een buskruit-, een ijzer- en een graanmolen, om tenslotte als fundering voor het grote landhuis van de industriële familie Peters te dienen, die hun bedrijf zelf naar de Vaart verhuisde.
In het park van deze villa – dat zich uitstrekte vanaf de Voer tot aan de huidige IJzerenmolenstraat – stond ook de onderbouw van een van de tientallen torens van de tweede ringmuur (gebouwd rond 1360). Een deel van de natte gracht die langs de muur liep, werd in het park heraangelegd als serpentinevijver.
Met de aanleg van de ring en het viaduct in 1971 moest de villa wijken en volgde de afbraak. Ook de noordelijke, meest pittoreske helft van het park verdween en werd in de jaren 1990 omgebouwd tot een parkeerterrein. Het restant van het park en de parking 'Bodart' ontleent zijn naam aan de laatste bewoners van het domein, de familie Bodart. Een fractie van het domein is vandaag nog bewaard als groene zone tussen de Veilingsweg, IJzerenmolenstraat en Koning Boudewijnlaan.
Van grijs kruispunt naar groene Stadspoort Bodart
Het ontwerpbureau dat stad Leuven en het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) vorig jaar selecteerden, werkt aan een masterplan voor de Bodartomgeving. Dit plan streeft naar het scheiden van voetgangers, auto's en fietsers, het zichtbaar maken van de Voer en de Dijle, en het vergroenen en veraangenamen van het gebied. Hoewel verkeersdoorstroming belangrijk blijft, wil het plan de Bodartomgeving ook transformeren tot een aantrekkelijke verblijfsplek met meer ruimte voor ontmoeting en ontspanning. De resultaten van het masterplan, dat voortbouwt op eerder onderzoek en actuele inzichten, worden dit najaar verwacht. Omwonenden en andere betrokkenen kregen op de dialoogmarkt van 19 maart 2024 al meer informatie over het project.
Stadspoort Bodart | Wegen en verkeer
