11 september 2025

Leuven wordt eerste Europese HARTstad: een vernieuwende aanpak in de strijd tegen hart- en vaatziekten

Zorg, beleid, wetenschap en burgers bundelen krachten voor een gezondere stad

Vanaf september 2025 mag Leuven mag zich als eerste stad in Europa officieel HARTstad noemen. Daarmee sluit de stad zich aan bij het internationale CARDIO4Cities-netwerk, een internationaal netwerk van steden dat zich inzet voor de hartgezondheid van hun inwoners, waaronder New York, São Paulo, Singapore en Dakar. In hun gezamenlijke streven om hart- en vaatziekten aan te pakken – de belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd – maken de steden gebruik van CARDIO4Cities, een aanpak voor populatiegezondheid ontwikkeld door de Novartis Foundation. Deze methode is afgestemd op lokale behoeften en ondersteund door data uit de praktijk. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat CARDIO4Cities bijdraagt aan een betere hartgezondheid in stedelijke bevolkingen op drie continenten. De officiële lancering van HARTstad Leuven vindt plaats op zaterdag 27 september 2025 tijdens de Week van het Hart op het Ladeuzeplein.

Hart- en vaatziekten: dodelijk, maar vaak te voorkomen
Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak — ook in België sterft bijna 1 op 4 mensen eraan. In Leuven gaat het jaarlijks om meer dan 200 overlijdens. Toch blijkt uit een recente iVOX-studie dat bijna de helft van de Belgen het risico onderschat. En dat terwijl maar liefst 80% van deze overlijdens vermeden kan worden door risicofactoren zoals stress, roken, overgewicht, hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte actief aan te pakken. Ook regelmatige lichaamsbeweging helpt het risico aanzienlijk te verlagen.

“Bijna de helft van de Belgen onderschat het risico op hart- en vaatziekten. Net daarom is sensibilisering zo cruciaal: wie zijn risico kent, kan er ook iets aan doen. Preventie blijft onze sterkste levensreddende ingreep”, stelt Rik Vanhoof, General Manager van de Belgische Cardiologische Liga.

Gezondheidsongelijkheid vergroot het risico op hart- en vaatziekten
Voor sommige sociaal kwetsbare groepen in de samenleving – zoals mensen in armoede of met een migratieachtergrond – is het risico op chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten nog groter. In steden, waar deze kwetsbaarheden vaker samenkomen, wordt dit risico extra zichtbaar. Volgens apotheker Marie Van de Putte, coördinerend bestuurder van het multidisciplinair netwerk Zorgzaam Leuven, is het dan ook belangrijk om verder te kijken dan alleen het medische: “Gezondheid is geen puur medische kwestie. Waar je woont, hoeveel stress je ervaart, en de mogelijkheden om gezond te eten en bewegen, bepalen mee hoe gezond je bent. Dat maakt gerichte acties in de eigen leefomgeving zo urgent en essentieel.”

Ook Prof. dr. Stefan Janssens, cardioloog UZ Leuven en voorzitter van de adviesraad HARTstad Leuven, onderstreept het belang van een brede kijk op gezondheid in de stad: “In steden zien we wereldwijd dezelfde uitdagingen: levensstijl, omgevingsfactoren en toegang tot zorg. Leuven toont hoe we daar samen een impact op kunnen realiseren, en inspireert zo andere Belgische en Europese steden.”

Een collectieve en datagedreven aanpak voor een betere hartgezondheid
Leuven kiest als eerste stad in Europa voor een vernieuwende en gezamenlijke aanpak om de gezondheid van haar inwoners te verbeteren. Onder de naam HARTstad Leuven bundelen zorgverleners, wetenschappers, beleidsmakers en burgers hun krachten.

Met behulp van slimme data-analyse en input uit de wijken – via bevragingen en rondetafelgesprekken – brengt HARTstad de gezondheidsnoden van elke buurt in kaart. Het doel? De hartgezondheid van de Leuvenaars versterken en gezondheidsverschillen verkleinen.

Op basis van deze inzichten worden bestaande initiatieven zoals rookstopbegeleiding, beweegsessies aangevuld met nieuwe, aanvullende acties. Denk aan reanimatietrainingen voor ouderen, opleidingen voor zorgverleners en gerichte communicatiecampagnes.

Een belangrijke wetenschappelijke motor achter HARTstad Leuven is Prof. dr. Bert Vaes (KU Leuven). Via de leerstoel cardiovasculair populatiemanagement helpt hij de datagedreven aanpak mee vorm te geven: “De kracht van HARTstad Leuven zit in het combineren van data met menselijkheid. Dankzij de leerstoel cardiovasculair populatiemanagement kunnen we door data-analyse steeds exacter identificeren welke acties waar nodig zijn, waardoor onze interventies om de hartgezondheid aan te pakken slimmer en doeltreffender worden.”

Een cruciale schakel in dit verhaal zijn de buurtteams van zorgverleners. Zij voelen aan wat er leeft in de wijk, coördineren preventie en screenings, en zorgen voor een aanpak die dichtbij, vertrouwd en effectief is. Zo wordt het aanbod niet alleen zichtbaar en bruikbaar voor burgers, maar ook voor zorgverleners en beleidsmakers — met als doel hart- en vaatziekten te voorkomen, vroegtijdig op te sporen en beter begeleiden.

Startschot op 27 september: samenwerking en data maken het verschil voor hartgezondheid
De officiële lancering van HARTstad Leuven vindt plaats op zaterdag 27 september 2025 van 14 tot 18 uur, tijdens de Week van het Hart. Het Ladeuzeplein wordt dan het kloppend hart van de stad, met een grootschalige reanimatietraining, interactieve infostanden en een feestelijk slotmoment. Leuven wil die dag meer Leuvenaars, studenten, artsen en beleidsmakers dan ooit samenbrengen in een gezamenlijke actie rond hartgezondheid.

Dr. Ann Aerts, Head of Novartis Foundation en geboren in Leuven, ziet in HARTstad Leuven een voorbeeld voor andere steden: “HARTstad Leuven staat voor een vernieuwende kijk op hartgezondheid in de stad: gericht op samenwerking, op maat van buurten, en gestoeld op data uit de praktijk. Ik ben verheugd te zien dat Leuven een pionier en koploper is op het gebied van stedelijke cardiovasculaire gezondheid in Europa. De stad kan daardoor op Europees niveau als voorbeeld dienen van wat lokaal mogelijk is om de hartgezondheid van een bevolking te verbeteren en een mogelijke gezondheidskloof te dichten”

Ook Bieke Verlinden, schepen van zorg en welzijn, onderstreept het belang van samenwerking en inclusie: "Leuven is de eerste Europese HARTstad. We willen laten zien dat hartgezondheid voor iedereen belangrijk is. Voor elke bewoner in onze stad. Iedereen telt mee. Elke hartslag telt. We gaan samen aan de slag met gerichte acties, gebaseerd op data en onderzoek."

HARTstad Leuven wordt gedragen door stad Leuven (beleidsverankering en publieke communicatie), KU Leuven (wetenschappelijke onderbouw en dataverwerking), UZ Leuven (medische expertise en ziekenhuiszorg), Zorgzaam Leuven (wijkgerichte eerstelijnszorgcoördinatie), Kring huisartsen Oost-Brabant (preventieve opvolging en lokale verankering), Apotheia (gezondheidsadvies via apotheken), Leuvense Kinesitherapeuten Kring (revalidatie en beweeginterventies), Belgische Cardiologische Liga (educatie en sensibilisering), en Novartis Foundation (oprichter CARDIO4Cities netwerk en faciliterende partner met internationaal netwerk).

Perscontacten

Voor interviews met / vragen voor Bieke Verlinden, schepen van zorg en welzijn stad Leuven (bieke.verlinden@leuven.be of 0485 59 79 11) en voor interviews tijdens het HARTstad evenement of het persmoment op 27 september: Heidi Du Laing, adviseur gezondheidsbeleid, Heidi.DuLaing@leuven.be, 016 27 26 30
Voor interviews met/ vragen voor projectpartners van HARTstad Leuven: Julien HAYEN, j.hayen@wmhproject.be, 0499 96 56 98
Voor interviews/vragen over het internationaal CARDIO4Cities-netwerk: Gina Volkaert, woordvoerder Novartis BeLux, gina.volkaert@novartis.com, 0476 88 67 24